آشنایی با مسیر شغلی و بازار کار هوش مصنوعی

هوش مصنوعی (AI) در حال دگرگونی تمام کائنات است. از اتومبیل‌های خودران گرفته تا دستیارهای همه‌فن‌حریف، این فنّاوری پرطرفدار در حال نفوذ به هر عرصه‌ای از زندگی ما است. این پیشرفت نفس‌گیر، بازار کار را نیز تحت تأثیر قرار داده و فرصت‌ها و چالش‌های جدیدی را به وجود آورده است. آموزش و توسعه مهارت‌ها در کنار علاقه‌مندی به این حوزه، سبب ارتقا شغلی و پیشرفت چشم‌گیر علاقه‌مندان در این زمینه خواهد شد. در این مقاله به بررسی تحصیلات و مهارت‌های یک متخصص هوش مصنوعی و درآمد این شاخه پرطرفدار خواهیم پرداخت.

متخصص هوش مصنوعی کیست؟

دنیای دیجیتال در حال گذار به عصری جدید است. عصری که هوش مصنوعی در آن نقشی محوری ایفا می‌کند. در قلب این تحول، متخصصان هوش مصنوعی قرار دارند. آن‌ها در دنیای نوین، با دانش و خلاقیت خود، به ماشین‌ها قدرت تفکر و عمل هوشمندانه می‌بخشند و نوآوری‌هایی شگفت‌انگیز خلق می‌کنند. به‌طور خلاصه، متخصص هوش مصنوعی فردی است که در طراحی، توسعه و پیاده‌سازی سیستم‌های هوش مصنوعی تخصص دارد. این افراد با تسلط بر دانش علوم کامپیوتر، ریاضیات، آمار و یادگیری ماشین، الگوریتم‌های پیچیده‌ای را خلق می‌کنند که به کامپیوترها امکان می‌دهد تا مانند انسان‌ها یاد گرفته، استدلال کنند و تصمیم بگیرند. در ادامه  قسمتی از وظایف متخصصان هوش مصنوعی را بررسی می‌کنیم.
تحقیق و پژوهش: محققان هوش مصنوعی در خط مقدم این علم  قرار دارند و با بررسی جدیدترین پیشرفت‌ها و  الگوریتم‌ها، مدل‌های جدیدی را برای حل مشکلات پیچیده دنیای واقعی طراحی می‌کنند.
توسعه الگوریتم: پیشتازان این عرصه با استفاده از تکنیک‌های هوش مصنوعی مانند یادگیری ماشین، یادگیری عمیق، پردازش زبان طبیعی و بینایی کامپیوتر، سیستم‌های هوش مصنوعی قدرتمندی را خلق کرده که می‌توانند وظایف مختلفی را به‌طور خودکار انجام دهند.
تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: آن‌ها اطلاعات خام را به گنجینه‌ای از داده‌های مفید تبدیل می‌کنند تا به‌عنوان سوخت موتور دستگاه‌های هوش مصنوعی مورد استفاده قرار گیرند.
آموزش و ارزیابی: متخصصان با دقت زیاد، مدل‌های هوش مصنوعی را آموزش داده؛ عملکرد آن‌ها را ارزیابی می‌کنند تا به بهترین نحو کار کنند.
پیاده‌سازی و ترکیب: با تلاش فراوان، محققان AI سیستم‌های هوش مصنوعی را در دنیای واقعی پیاده‌سازی کرده و آن‌ها را با سایر سیستم‌ها و برنامه‌های موجود ادغام می‌کنند.
حل مسئله و بهره‌وری: متخصصان AI با کارشناسان سایر حوزه‌ها همکاری می‌کنند تا راه‌حل‌های هوش مصنوعی را برای حل مشکلات مختلف در صنایع مختلف ارائه دهند.
پایبندی به اخلاقیات: دانشمندان هوش مصنوعی به جنبه‌های اخلاقی هوش مصنوعی توجه می‌کنند. آن‌ها اطمینان حاصل می‌کنند که سیستم‌های هوش مصنوعی به‌طور عادلانه، شفاف و مسئولانه توسعه و به کار گرفته شوند.
 

شکل  1. متخصص هوش مصنوعی کیست؟

مسیر تحصیلات و کسب مهارت در AI

اگر به دنیای شگفت‌انگیز هوش مصنوعی و قدرت بی‌نظیر آن برای حل مسائل جهانی علاقه دارید؛ خبر خوب برای شما افزایش تقاضای بازار کار برای این حوزه جذاب است. گام اول در این مسیر، گذراندن دوره کارشناسی در رشته‌های مرتبط با این زمینه است؛ که شامل موارد زیر می‌باشد:
•    علم کامپیوتر
•    مهندسی کامپیوتر
•    مهندسی برق
•    ریاضیات
•    آمار
•    فیزیک
در گام بعدی آشنایی و تسلط به مهارت‌های مرتبط با حوزه علاقه‌مندی شما در اولویت قرار دارد. برنامه‌نویسی یک مهارت ضروری برای بهره‌مندی از جادوی هوش مصنوعی می‌باشد. یادگیری مهارت‌های برنامه‌نویسی به شما کمک می‌کند تا در مسیر تبدیل‌شدن به یک متخصص هوش مصنوعی موفق قدم برداشته و در دنیای جادویی هوش مصنوعی به یک جادوگر ماهر تبدیل شوید. برخی از مهارت‌های مهم عبارت‌اند از:
۱. پایتون: زبان مادری هوش مصنوعی
پایتون به‌عنوان زبان برنامه‌نویسی اصلی و محبوب در دنیای هوش مصنوعی شناخته می‌شود. سادگی، خوانایی و انعطاف‌پذیری این زبان، آن را به بهترین ابزار برای توسعه الگوریتم‌ها، مدل‌های یادگیری ماشین و سیستم‌های هوش مصنوعی تبدیل کرده است.
۲.R :  زبان آمار و مدل‌سازی
R زبانی قدرتمند برای تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها و مدل‌سازی آماری است. در پروژه‌های هوش مصنوعی که نیاز به کار با حجم زیادی از داده و استخراج اطلاعات از آن‌ها دارند، R نقشی کلیدی ایفا می‌کند.
۳. C++ و Java : سرعت و قدرت در دنیای هوش مصنوعی
درحالی‌که پایتون در صدر زبان‌های محبوب هوش مصنوعی قرار دارد، C++ و Java نیز در برخی از پروژه‌ها به دلیل سرعت و کارایی بالا مورداستفاده قرار می‌گیرند.
۴. فریمورک‌های یادگیری عمیق: ساختن شبکه‌های عصبی پیچیده
TensorFlow و PyTorch دو نمونه از محبوب‌ترین فریمورک‌های یادگیری عمیق هستند که به متخصصان هوش مصنوعی در ساخت و آموزش شبکه‌های عصبی پیچیده کمک می‌کنند.
۵. کتابخانه دست‌کاری داده‌ها: مدیریت و پردازش داده‌ها
کتابخانه‌های دست‌کاری داده‌ها مانند Pandas و NumPy ابزارهای ضروری برای مدیریت و پردازش حجم زیادی از داده هستند که در قلب هر پروژه هوش مصنوعی قرار دارند.
6. نکته دیگر برای تبدیل‌شدن به یک متخصص هوش مصنوعی موفق، تسلط بر مفاهیم ریاضی کلیدی است. در این مسیر، جبر خطی، حساب دیفرانسیل و انتگرال، احتمال و آمار و تکنیک‌های بهینه‌سازی یار همیشگی شما خواهند بود زیرا برای درک الگوریتم‌ها، ساخت مدل‌های هوش مصنوعی و بهینه‌سازی مدل‌ها به دانش این حوزه نیاز دارید.

شاخه‌های هوش مصنوعی

این دنیای شگفت‌انگیز، شاخه‌های مختلفی را در خود جای‌داده که هرکدام به جنبه‌ای خاص از هوش مصنوعی می‌پردازند و بازار کار خاص خود را دارند که در این قسمت به آن‌ها اشاره ‌شده‌است.

۱.یادگیری ماشین Machine) Learning): قلب تپنده هوش مصنوعی

این شاخه، به الگوریتم‌هایی می‌پردازد که از داده‌ها یاد می‌گیرند و با تجربه، عملکرد خود را به‌طور خودکار ارتقا می‌دهند‌. مانند کودکی که با بازی کردن و تجربه، مهارت‌های خود را افزایش می‌دهد. یادگیری ماشین در همه صنایع و زمینه‌های مختلف مانند تشخیص پزشکی، رباتیک، بازاریابی و امور مالی و ... به‌شدت موردنیاز است. مهندس یادگیری ماشین، دانشمند داده، مهندس یادگیری عمیق، مهندس رباتیک، متخصص بینایی کامپیوتر، متخصص پردازش زبان طبیعی و ... از مشاغل مهم این شاخه هستند.

۲. بینایی کامپیوتر(Vision Computer): چشمان هوش مصنوعی

این حوزه به توانایی کامپیوترها در درک و تفسیر تصاویر و ویدیوها می‌پردازد. مانند انسان که با دیدن اشیا و تصاویر آن‌ها را درک می‌کند. با گسترش استفاده از دوربین‌ و سنسورهای متنوع، تقاضا برای متخصصان بینایی کامپیوتر به‌سرعت در حال افزایش است. تشخیص چهره، رباتیک، رانندگی خودکار، پزشکی، امنیت، کشاورزی، کنترل کیفیت از حوزه‌های پرکاربرد‌ بینایی کامپیوتر است.

۳. پردازش زبان طبیعی (Natural Language Processing): زبان هوش مصنوعی

ارتباط بین انسان و کامپیوتر از طریق زبان طبیعی در این قسمت جای دارد. همچون انسان‌ها که با صحبت کردن و نوشتن با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. با گسترش استفاده از چت‌بات‌ها، دستیاران مجازی و اینترنت اشیا، تقاضا برای متخصصان پردازش زبان طبیعی سیر صعودی گرفته‌است. از کاربرد‌های جذاب این حوزه می‌توان به ترجمه ماشینی، استخراج و تولید متن و تحلیل احساسات اشاره کرد.

۴. یادگیری عمیق (Deep Learning): مغز هوش مصنوعی

این شاخه از هوش مصنوعی از شبکه‌های عصبی مصنوعی برای یادگیری از داده‌ها و حل مسائل پیچیده استفاده می‌کند. این زمینه از هوش مصنوعی همچون مغز انسان، از طریق یادگیری و تجربه، قدرت تفکر و حل مسئله خود را ارتقا می‌دهد. تشخیص تصویر، تشخیص گفتار، رباتیک، ترجمه ماشینی، پردازش زبان طبیعی و  پیش‌بینی تقاضا نمونه‌هایی کوچک از قابلیت‌های دیپ لرنینگ هستند.
 
شکل  2. معرفی شاخه‌های پرطرفدار هوش مصنوعی

درآمد و بازار AI در ایران و جهان

در دنیای امروز، ارزیابی درآمد افراد به عوامل پیچیده‌تری، فراتر از صلاحیت‌ها و مهارت‌ها بستگی دارد. هوش مصنوعی به‌عنوان یکی از رشته‌های نوظهور و پویا، فرصت‌های شغلی و درآمدهای جذابی را در ایران و سراسر جهان به وجود آورده است. بازار کار هوش مصنوعی در ایران نقش‌های مختلفی را شامل می‌شود، از جمله:
- برنامه‌نویس هوش مصنوعی
- تحلیلگر داده
- مدیر شبکه
- مدیر وب‌سایت
- سازنده ربات
- متخصص داده‌کاوی
درآمد در بخش دولتی بر اساس قوانین و مقررات مصوب تعیین‌شده درحالی‌که در بخش خصوصی دامنه وسیع‌تری دارد. عامل کلیدی تعیین‌کننده درآمد در حوزه هوش مصنوعی، مهارت و تخصص افراد است. متخصصان با توانایی‌، تجربه و مهارت‌های بالاتر می‌توانند به درآمدهای قابل‌توجهی دست یابند.
تقاضا برای مهندسان هوش مصنوعی در کشورهای پیشرفته مانند ایالات‌متحده، بریتانیا، چین و هند رو به افزایش است. میزان درآمد به سطح تخصص، محل فعالیت، صنعت و تجربه کاری بستگی دارد. به‌عنوان مثال، متوسط درآمد سالانه یک متخصص هوش مصنوعی در ایالات‌متحده حدود ۱۲۷ هزار دلار، در بریتانیا حدود ۶۰ هزار پوند و در آلمان حدود ۸۴ هزار یورو است.

کلام آخر

بازار هوش مصنوعی هم‌اکنون به یکی از بحث‌برانگیزترین و جذاب‌ترین موضوعات دنیا تبدیل شده‌است. نابودی و تغییر مشاغل به‌واسطه حضور هوش مصنوعی نیز به این رغبت دامن زده‌است. اگر علاقه‌مندی شما به این حوزه بسیار جدی است؛ بهتر است زودتر دست‌به‌کار شوید و گام برداشتن در این مسیر را آغاز کنید. اما اگر توجه شما به خاطر نگرانی از تغییر یا از دست دادن شغل‌تان ایجاد شده است؛ راه‌حل این مسئله آموزش و یادگیری کار با هوش مصنوعی می‌باشد. در مقالات سایت رادینو آموزش‌های کاربردی فراوانی برای شما نگارش شده است که امیدواریم از نگرانی‌های شما بکاهد. نظرات شما در مورد بازار کار هوش مصنوعی و تجربیات ارزشمندتان را در قسمت کامنت‌ها با ما در میان بگذارید.