این فناوری نوظهور، پتانسیل‌های شگفت‌انگیزی در زمینه‌های مختلف مانند سرگرمی، آموزش و پزشکی دارد. با این حال، سوء استفاده از دیپ فیک می‌تواند عواقب فاجعه‌باری به دنبال داشته باشد. در این مقاله، به بررسی عمیق هوش مصنوعی دیپ فیک، نحوه عملکرد، خطرات و پتانسیل‌های آن می‌پردازیم. پس در این ماجراجویی جدید همراه ما باشید.
دیپ فیک چیست؟
فناوری دیپ فیک با نام "جعل عمیق" نیز شناخته می‌شود. این کلمه از دو بخش Deep به معنای عمیق و Fake به معنای جعلی و دروغین تشکیل‌شده است. این ابزار پر چالش هوش مصنوعی در سال ۲۰۱۴ توسط "ایان گودفلو"، دانشجوی دکترای آن زمان، ابداع شد. گفتنی است که گودفلو هم‌اکنون در شرکت اپل مشغول به کار است. فرض کنید می‌خواهید در ویدیویی در حال صحبت با یک شخصیت مشهور ظاهر شوید. دیپ فیک با تجزیه و تحلیل دقیق حرکات، حالات چهره و صدای شما و همچنین حرکات، حالات چهره و صدای شخصیت مورد نظر، این ویدیو را به‌طور کاملاً طبیعی و باورپذیر خلق می‌کند. این فناوری از شاخه دیپ‌لرنینگ هوش مصنوعی متولدشده است. با این تکنولوژی، سیستم، مسائل و چالش‌های خود را با مجموعه بزرگی از داده‌ها حل می‌کند و این عمل را مرتباً آموزش می‌بیند. نکته ترسناک دیپ فیک استفاده از چهره واقعی افراد برای ایجاد اخبار جعلی است. در سال ۲۰۲۲ ویدیویی دروغین از زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین در جهت تسلیم نیروهای خود به روسیه با همین فناوری ساخته‌شده بود.
شکل 1. آشنایی همه جانبه با هوش مصنوعی دیپ فیک.
سازوکار هوش مصنوعی دیپ فیک
دیپ لرنینگ و هوش مصنوعی سال‌ها به‌عنوان مفاهیمی علمی تخیلی شناخته می‌شدند. اما با پیشرفت چشمگیر قدرت پردازش گرافیکی رایانه‌ها، به ابزاری قدرتمند در دنیای واقعی تبدیل‌شده‌اند. این پیشرفت‌ها، در کنار خلاقیت و نوآوری، زمینه را برای ظهور تکنولوژی دیپ فیک نیز فراهم کرده است. در قلب دیپ فیک، شبکه‌های عصبی مصنوعی هینتون قرار دارند. این شبکه‌ها که الهام گرفته از ساختار مغز انسان هستند؛ سیگنال‌ها را از طریق لایه‌های متشکل از گره‌ها (نورون‌ها) منتقل می‌کنند. هر نورون با پردازش حجم عظیمی از داده‌ها، به یادگیری و طبقه‌بندی اطلاعات می‌پردازد. این فرآیند، شبیه به نحوه عملکرد مغز انسان در پردازش اطلاعات دریافتی است. شبکه‌های عصبی مصنوعی به ANN معروف هستند. آن‌ها داده‌های خام (نویز) را در لایه ورودی دریافت می‌کنند و به ترتیب به لایه‌های میانی و خروجی منتقل می‌کنند. ورودی‌های باکیفیت و حجیم، خروجی‌های دقیق‌تر و واقعی‌تری در پی دارد. کریس اومه، تیک‌تاکر مشهور، نمونه‌ای بارز از قدرت داده‌ها در دیپ فیک است. او با استفاده از حجم عظیمی از تصاویر و ویدیوهای تام کروز، موفق به خلق ویدیوهای دیپ فیک بسیار دقیق و خیره‌کننده شده است.
بر طبق مصاحبه اومه با Science Weekly، رمز موفقیت او دسترسی به حجم انبوه داده‌های باکیفیت است. او بیش از چهل سال فعالیت تام کروز در سینما، گنجینه‌ای از تصاویر و ویدیو را برای آموزش شبکه‌های عصبی مصنوعی فراهم کرده است.
شکل 2. کریس اومه و هوش مصنوعی دیپ فیک.
هوش مصنوعی دیپ فیک از دو الگوریتم کلیدی به نام‌های Generator (مولد) و Discriminator (متمایزکننده) استفاده می‌کند که به شرح آن‌ها می‌پردازیم.
-
الگوریتم Generator
الگوریتم Generator، وظیفه‌ی خلق محتوای جعلی را بر عهده دارد. این الگوریتم با استفاده از مجموعه‌ای از داده‌های آموزشی، که بر اساس خروجی موردنظر انتخاب می‌شوند؛ محتوای اولیه جعلی را تولید می‌کند.
به‌عنوان‌مثال، Generator برای ایجاد یک عکس جعلی از یک فرد، از مجموعه‌ای از تصاویر واقعی او به‌عنوان داده‌های آموزشی استفاده می‌کند. سپس، با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری عمیق، Generator الگوها و جزئیات موجود در تصاویر واقعی را آموزش می‌بیند. این الگوریتم بعد از این آموزش‌ها اقدام به خلق تصاویر جدید می‌نماید.
-
الگوریتم Discriminator
الگوریتم Generator و Discriminator عکس هم عمل می‌کنند. این الگوریتم، محتوای تولیدشده توسط Generator را تجزیه و تحلیل می‌کند. تشخیص جعلی یا واقعی بودن محتوای تولیدشده بر عهده این الگوریتم است.
الگوریتم Discriminator با مقایسه محتوای تولیدشده با نمونه‌های واقعی، به دنبال تناقضات و ناهنجاری‌ها می‌گردد. تلاش Discriminator در تشخیص جعلی بودن محتوا سبب ارتقای کیفیت تصاویر و ویدیوهای Generator می‌شود.
شبکه GAN
ترکیب این دو الگوریتم، شبکه‌ای به نام GAN (Generative Adversarial Network) را تشکیل می‌دهد. GAN با ایجاد یک رقابت دائمی بین Generator و Discriminator، به‌طور مداوم در حال یادگیری و ارتقای کیفیت محتوای جعلی است. شبکه GAN با فراگیری الگوها و جزئیات موجود در تصاویر و ویدیوهای واقعی از آن‌ها برای خلق محتوای جعلی بسیار واقعی و باورپذیر استفاده می‌کند. GAN قادر به شبیه‌سازی حالات چهره، صدا و حتی لحن صحبت افراد است.
نقاط سیاه و سفید هوش مصنوعی دیپ فیک
هوش مصنوعی دیپ فیک، کاربردهای متنوعی در عرصه‌های مختلف دارد. در کنار کاربردهای مثبت و خلاقانه، این تکنولوژی پتانسیل سوءاستفاده را نیز دارا است. در این بخش، به بررسی برخی از کاربردهای مثبت و منفی دیپ فیک می‌پردازیم.
سرگرمی با دیپ فیک
دیپ فیک برای خلق شخصیت‌های مجازی در فیلم‌ها، انیمیشن‌ها و بازی‌های ویدیویی گزینه بسیار مناسبی است. از این شخصیت‌ها می‌توان به‌جای بازیگران واقعی، دستیارهای مجازی یا راهنمای تور استفاده کرد. شبیه‌سازی افراد مشهور در تبلیغات و سریال‌ها کاربرد دیگر دیپ فیک برای تولیدکنندگان محتوا است. این فناوری سبب صرفه‌جویی در هزینه‌ها و زمان تولید محتوا می‌شود. علاوه بر این، دیپ فیک پتانسیل بالایی برای خلق محتوای طنز و سرگرم‌کننده دارد. با استفاده از این تکنولوژی می‌توان ویدیوهای خنده‌داری از افراد مشهور یا شخصیت‌های سیاسی ساخت.
آموزش آسان با هوش مصنوعی دیپ فیک
استفاده از دیپ فیک برای ایجاد محتوای آموزشی جذاب فعالیتی بدیع و کاربردی است. بازگرداندن شخصیت‌های تاریخی به زندگی یا شبیه‌سازی سناریو‌های علمی و تخیلی، آموزشی دل‌چسب را برای معلمان فراهم آورده است.
هوش مصنوعی دیپ فیک برای آموزش مهارت‌های مختلف مانند زبان‌آموزی، آشپزی و یا رانندگی نیز کاربردی است. با استفاده از این تکنولوژی، آموزش‌ها به‌صورت شخصی‌سازی‌شده و جذاب ارائه می‌شوند. دیپ فیک عرصه‌های دیگر همچون پزشکی را نیز دچار دگرگونی آموزشی کرده است. برای آموزش پزشکان و یا شبیه‌سازی بیماری‌ها و روش‌های درمانی استفاده از این قابلیت جدید بسیار مفید است.
شکل 3. شبیه‌سازی بیماری‌ها با هوش مصنوعی دیپ فیک.
بازاریابی و تبلیغات هنر دیپ فیک
دیپ فیک برای ساخت تبلیغات خلاقانه و هدفمند به کمک این صنعت آمده است. نکته مثبت استفاده از دیپ فیک در بازاریابی و تبلیغات نمایش آن‌ها به‌صورت شخصی‌سازی‌شده است. معرفی خدمات و محصولات در محیطی شبیه‌سازی‌شده و یا توسط افراد مشهور نیز از دیگر قابلیت‌های این شمشیر دو لبه است.
شکل 4. تبلیغات و بازاریابی آسان با هوش مصنوعی دیپ فیک.
هنر و جادوی دیپ فیک
استفاده از دیپ فیک برای خلق آثار هنری، روشی جدید و خلاقانه است. به‌عنوان‌مثال، این تکنولوژی قادر به ساخت انیمیشن از نقاشی‌های معروف و یا شخصیت‌های داستانی است.
باج‌گیری و آسیب به شهرت افراد
نشر تصاویر و ویدیوهای جعلی از افراد در موقعیت‌های نامناسب یکی از بزرگ‌ترین خطرات دیپ فیک است. این کار به‌طور جدی شهرت و اعتبار انسان‌ها را زیر سؤال می‌برد. مجرمان با تهدید به انتشار تصاویر و ویدیوهای جعلی نیز قادر به اخاذی از قربانیان خود هستند. همچنین افراد سودجو با جعل هویت افراد و استفاده نادرست از هوش مصنوعی دسترسی کاملی به اطلاعات مالی و شخصی افراد پیدا کرده‌اند. البته تمهیدات بسیاری نیز در جهت مقابله با این اقدامات در دست اجرا است.
شکل 5. آشنایی با مضرات هوش مصنوعی دیپ فیک.
دستکاری اطلاعات و اخبار
نشر اخبار جعلی و اطلاعات نادرست در میان افکار عمومی از دیگر مضرات دیپ فیک است. این عمل سبب افزایش تنش در جامعه و آسیب به بدنه اجتماعی می‌شود.
دستکاری بازار و اقتصاد با دیپ فیک
با انتشار اطلاعات جعلی از طریق دیپ فیک، می‌توان قیمت سهام و سایر دارایی‌ها را دستکاری کرد. این عمل سود بسیار زیادی را برای عده‌ای فراهم می‌آورد. افراد سودجو با استفاده از دیپ فیک، سرمایه‌گذاران و مردم را فریب می‌دهند. نقشه آن‌ها متقاعدسازی در سرمایه‌گذاری در پروژه‌های غیرواقعی است.
ویدیوهای دیپ فیک را چگونه تشخیص دهیم؟
در جدول زیر تعدادی از نرم‌افزارهای تشخیص دیپ فیک را برای شما گردآوری کرده‌ایم.
شکل 6. نرم افزارهای هوش مصنوعی دیپ فیک.
غیر از نرم‌افزارهای معرفی‌شده رعایت نکات زیر به شما در تشخیص این ویدیوها کمک می‌کند.
- حرکات غیرطبیعی صورت یا ناهماهنگی بین حرکات لب و گفتار
- ناهمخوانی میان صدا و تصویر
- رؤیت نقص‌های بصری مانند لرزش، تاری و ....
- بررسی منبع ویدیو، تاریخ انتشار و سابقه کانال
کلام آخر
هوش مصنوعی دیپ فیک همچون برنامه‌های دیگر از قبیل سورا، میدجورنی دال ای و ... مزایای فراوانی دارد. با گسترش تدابیر حفاظت‌شده خطرات و مضرات آن نیز کاهش می‌یابند. البته این امر مستلزم همکاری تمامی نهادهای جهانی در این عرصه است. اما راه‌حل حفاظت از مضرات هوش مصنوعی دیپ فیک فرار از آن نیست. شناخت و استفاده اصولی دیپ فیک ما را در برابر این ابزار مسلح‌تر خواهد کرد. به نظر شما چگونه از خودمان در برابر خطرات دیپ فیک محافظت کنیم؟ منتظر همراهی و بیان نظرات شما در قسمت کامنت‌ها هستیم.
ورود و ثبت نام برای ارسال نظر وارد شوید
¶ سلاااامم، بسیار عالی بود واقعا لذت بردم.
¶ سلام
متشکر از نظر شما
ورود و ثبت نام برای ارسال نظر وارد شوید