در توسعه نرمافزار، وابستگی به کتابخانهها، چارچوبها و سرویسهای خارجی یکی از رایجترین دلایل بروز خطا و ناسازگاری در محیطهای مختلف است. فاکتور دوم از ۱۲ فاکتور اپلیکیشن بر اهمیت اعلام صریح و مدیریت شفاف وابستگیها تأکید میکند. رعایت این اصل تضمین میکند که اپلیکیشن در هر محیطی، بدون مشکل اجرا شود و توسعهدهندگان بتوانند با اطمینان کامل، تغییرات جدید را اعمال کنند.
- کتابخانههای زبان برنامهنویسی (مانند NumPy در Python)
- چارچوبها و فریمورکها (مانند React یا Django)
- سرویسهای خارجی (مانند پایگاه داده یا APIهای ابری)
باشند.
اگر وابستگیها به صورت مخفی یا غیرشفاف مدیریت شوند، مشکلاتی از جمله ناسازگاری نسخهها، خطاهای اجرای برنامه و تأخیر در توسعه ایجاد میشود.
- نام کتابخانه یا سرویس
- نسخه مورد نیاز
- شرایط نصب یا راهاندازی
به عنوان مثال، در پروژههای Python، فایل requirements.txt شامل لیست کامل کتابخانهها و نسخههای آنها است. در Node.js، این نقش توسط package.json و package-lock.json ایفا میشود.
با مشخص کردن وابستگیها:
اجرای اپلیکیشن در محیطهای جدید ساده میشود
توسعهدهندگان جدید بدون سردرگمی میتوانند پروژه را راهاندازی کنند
مشکلات ناشی از تفاوت نسخهها به حداقل میرسد
مزیت این رویکرد:
- اپلیکیشن قابل حمل است و در هر محیطی با همان نسخهها اجرا میشود
- سیستم توسعهدهنده یا سرور تولید تحت تأثیر تغییرات سیستم عامل قرار نمیگیرد
- ابزارهایی مانند virtualenv در Python یا Docker برای ایزوله کردن محیط اجرای اپلیکیشن مفید هستند.
راهکارها:
مشخص کردن نسخه دقیق کتابخانهها (مثلاً Django==4.2.1)
استفاده از فایلهای Lock که نسخههای دقیق را ثبت میکنند
آزمایش وابستگیها در محیطهای مختلف قبل از انتشار
این اقدامات از مشکلات ناشی از بهروزرسانی ناگهانی جلوگیری میکنند.
کدبیس (Factor 1): اعلام وابستگیها بدون کدبیس واحد ممکن نیست.
پیکربندی (Factor 3): جدا بودن وابستگیها از پیکربندی محیط، انعطافپذیری را افزایش میدهد.
ساخت و انتشار (Factor 5): مراحل Build و Release تنها زمانی قابل اعتماد هستند که وابستگیها به صورت صریح مشخص شده باشند.
استفاده از نسخههای ثابت: تغییر نسخهها بدون تست، میتواند باعث خطا شود.
ایزوله کردن محیط اجرا: با ابزارهایی مانند virtualenv، Docker یا containerization وابستگیها را از سیستم جدا کنید.
بازنگری دورهای: وابستگیها باید بهروزرسانی شوند، اما پس از تست کامل در محیط توسعه.
مستند کردن وابستگیها: هر توسعهدهنده جدید باید بتواند بدون سردرگمی پروژه را راهاندازی کند.
نمونه واقعی
فرض کنید اپلیکیشنی با Python و Django توسعه یافته است. اگر نسخه Django در محیط توسعه ۴.۲ باشد و در محیط تولید ۳.۲ نصب شده باشد، اپلیکیشن با خطا مواجه میشود. با اعلام صریح وابستگیها و استفاده از فایل requirements.txt، این مشکل به راحتی حل میشود و توسعهدهنده جدید میتواند پروژه را بدون مشکل اجرا کند.
از ناسازگاری نسخهها جلوگیری میکند
قابلیت حمل اپلیکیشن به محیطهای مختلف را افزایش میدهد
فرآیند توسعه و استقرار را سادهتر و قابل پیشبینی میکند
با رعایت این فاکتور، اپلیکیشنها مقاومتر، پایدارتر و آماده اجرای بدون خطا در محیطهای مختلف خواهند بود. این فاکتور پایهای برای موفقیت سایر فاکتورهای ۱۲ فاکتور اپلیکیشن است و بدون آن، توسعه نرمافزارهای مدرن به سختی امکانپذیر خواهد بود.
تعریف وابستگیها
وابستگیها شامل هر کد یا کتابخانهای است که اپلیکیشن شما برای اجرا یا توسعه به آن نیاز دارد. این موارد میتوانند شامل:- کتابخانههای زبان برنامهنویسی (مانند NumPy در Python)
- چارچوبها و فریمورکها (مانند React یا Django)
- سرویسهای خارجی (مانند پایگاه داده یا APIهای ابری)
باشند.
اگر وابستگیها به صورت مخفی یا غیرشفاف مدیریت شوند، مشکلاتی از جمله ناسازگاری نسخهها، خطاهای اجرای برنامه و تأخیر در توسعه ایجاد میشود.
اهمیت اعلام صریح وابستگیها
اعلام صریح وابستگیها یعنی مشخص کردن دقیق:- نام کتابخانه یا سرویس
- نسخه مورد نیاز
- شرایط نصب یا راهاندازی
به عنوان مثال، در پروژههای Python، فایل requirements.txt شامل لیست کامل کتابخانهها و نسخههای آنها است. در Node.js، این نقش توسط package.json و package-lock.json ایفا میشود.
با مشخص کردن وابستگیها:
اجرای اپلیکیشن در محیطهای جدید ساده میشود
توسعهدهندگان جدید بدون سردرگمی میتوانند پروژه را راهاندازی کنند
مشکلات ناشی از تفاوت نسخهها به حداقل میرسد
جداسازی وابستگیها از سیستم عامل
وابستگیها نباید به صورت پیشفرض در سیستم عامل یا محیط توسعه نصب شوند. هر اپلیکیشن باید وابستگیهای خود را به صورت مستقل مدیریت کند.مزیت این رویکرد:
- اپلیکیشن قابل حمل است و در هر محیطی با همان نسخهها اجرا میشود
- سیستم توسعهدهنده یا سرور تولید تحت تأثیر تغییرات سیستم عامل قرار نمیگیرد
- ابزارهایی مانند virtualenv در Python یا Docker برای ایزوله کردن محیط اجرای اپلیکیشن مفید هستند.
مدیریت نسخه وابستگیها
یکی از رایجترین مشکلات، ناسازگاری نسخههاست. نسخه جدید یک کتابخانه ممکن است باعث شود اپلیکیشن در محیط توسعه اجرا شود اما در محیط تولید با خطا مواجه شود.راهکارها:
مشخص کردن نسخه دقیق کتابخانهها (مثلاً Django==4.2.1)
استفاده از فایلهای Lock که نسخههای دقیق را ثبت میکنند
آزمایش وابستگیها در محیطهای مختلف قبل از انتشار
این اقدامات از مشکلات ناشی از بهروزرسانی ناگهانی جلوگیری میکنند.
ارتباط با سایر فاکتورها
رعایت فاکتور وابستگیها، پایهای برای اجرای صحیح سایر فاکتورهاست:کدبیس (Factor 1): اعلام وابستگیها بدون کدبیس واحد ممکن نیست.
پیکربندی (Factor 3): جدا بودن وابستگیها از پیکربندی محیط، انعطافپذیری را افزایش میدهد.
ساخت و انتشار (Factor 5): مراحل Build و Release تنها زمانی قابل اعتماد هستند که وابستگیها به صورت صریح مشخص شده باشند.
توصیههای عملی برای مدیریت وابستگیها
فهرست کامل کتابخانهها: همه وابستگیها در یک فایل مشخص اعلام شوند.استفاده از نسخههای ثابت: تغییر نسخهها بدون تست، میتواند باعث خطا شود.
ایزوله کردن محیط اجرا: با ابزارهایی مانند virtualenv، Docker یا containerization وابستگیها را از سیستم جدا کنید.
بازنگری دورهای: وابستگیها باید بهروزرسانی شوند، اما پس از تست کامل در محیط توسعه.
مستند کردن وابستگیها: هر توسعهدهنده جدید باید بتواند بدون سردرگمی پروژه را راهاندازی کند.
نمونه واقعی
فرض کنید اپلیکیشنی با Python و Django توسعه یافته است. اگر نسخه Django در محیط توسعه ۴.۲ باشد و در محیط تولید ۳.۲ نصب شده باشد، اپلیکیشن با خطا مواجه میشود. با اعلام صریح وابستگیها و استفاده از فایل requirements.txt، این مشکل به راحتی حل میشود و توسعهدهنده جدید میتواند پروژه را بدون مشکل اجرا کند.
نتیجهگیری
فاکتور وابستگیها، نقش کلیدی در پایداری و مقیاسپذیری اپلیکیشن دارد. اعلام صریح و مدیریت شفاف وابستگیها:از ناسازگاری نسخهها جلوگیری میکند
قابلیت حمل اپلیکیشن به محیطهای مختلف را افزایش میدهد
فرآیند توسعه و استقرار را سادهتر و قابل پیشبینی میکند
با رعایت این فاکتور، اپلیکیشنها مقاومتر، پایدارتر و آماده اجرای بدون خطا در محیطهای مختلف خواهند بود. این فاکتور پایهای برای موفقیت سایر فاکتورهای ۱۲ فاکتور اپلیکیشن است و بدون آن، توسعه نرمافزارهای مدرن به سختی امکانپذیر خواهد بود.
ورود و ثبت نام برای ارسال نظر وارد شوید