"برنامهنویسی زبانی جهانی است؛ اما فقط اگر انگلیسی بلد باشی."
این جمله برایش مثل یک سد بزرگ بود. فرید انگلیسیاش ضعیف بود، واژههایی مثل loop و array برایش عجیب به نظر میرسیدند. ولی علاقهاش به برنامهنویسی از ترسش بزرگتر بود. او تصمیم گرفت بدون اتکا به زبان انگلیسی، خودش مسیر یادگیری را پیدا کند.
او از ویدیوهای فارسی در یوتیوب و آپارات شروع کرد، در انجمنهای فارسیزبان عضو شد و حتی گاهی با Google Translate به سراغ مستندات انگلیسی رفت. یک سال بعد، فرید به عنوان برنامهنویس فرانتاند در یک استارتاپ محلی استخدام شد. حالا او با اطمینان میگوید:
"میشود بدون انگلیسی هم کد زد، ولی باید دو برابر تلاش کرد."
اما واقعاً چقدر از این گفته درست است؟ آیا میتوان بدون تسلط به زبان انگلیسی در دنیای برنامهنویسی رشد کرد؟
بیایید واقعبینانه بررسی کنیم.
چرا زبان انگلیسی در برنامهنویسی تا این حد مهم است؟
زبان انگلیسی، به نوعی «زبان مادری فناوری» است. اگر بخواهیم ریشهای نگاه کنیم، تقریباً تمام اجزای جهان برنامهنویسی به نحوی به انگلیسی گره خوردهاند:
زبانهای برنامهنویسی:
همهی دستورات، از if و else گرفته تا print و return، انگلیسی هستند. یعنی حتی وقتی کد مینویسی، ناخودآگاه داری به انگلیسی فکر میکنی.مستندات (Documentation):
هر فریمورک، کتابخانه و ابزار توسعهدهنده، از Python و React گرفته تا Laravel و TensorFlow، مستنداتش به انگلیسی است.انجمنها و گفتوگوها:
سایتهایی مثل Stack Overflow، GitHub و Reddit پر از پرسش و پاسخهاییاند که به انگلیسی نوشته شدهاند. حل مشکلات برنامهنویسی بدون مراجعه به این منابع دشوار است.دنیای شغلی بینالمللی:
اکثر شرکتهای خارجی و حتی استارتاپهای ایرانی که پروژههای بینالمللی دارند، به دنبال برنامهنویسانی با تسلط نسبی به انگلیسی هستند.به بیان ساده: اگر انگلیسی را بلد باشی، یادگیری و رشد در برنامهنویسی چند برابر سریعتر میشود.
چالشهای کار در برنامهنویسی بدون زبان انگلیسی
اگر بخواهیم واقعبین باشیم، برنامهنویسی بدون دانستن انگلیسی شبیه رانندگی در جادهای است که تابلوهایش را نمیتوانی بخوانی؛ ممکن است به مقصد برسی، اما با زحمت و زمان بیشتر.محدودیت در یادگیری منابع جدید
۹۰٪ منابع آموزشی، کتابها، دورهها و مستندات رسمی به زبان انگلیسیاند. در نتیجه، اگر نتوانی انگلیسی بخوانی، به روز ماندن سخت میشود.مشکل در درک خطاها و ارورها
پیامهای خطای برنامهنویسی تقریباً همیشه انگلیسیاند. مثلاً:TypeError: Cannot read property 'length' of undefined
اگر معنی این خطا را نفهمی، رفع آن بسیار زمانبر میشود.
دشواری در ارتباط با جامعه جهانی
برنامهنویسی یعنی تعامل. پروژههای متنباز (Open Source) و بحثهای فنی در دنیا، همه با زبان انگلیسی انجام میشوند. نداشتن تسلط به این زبان یعنی محروم شدن از یک منبع بزرگ تجربه و دانش.فرصتهای شغلی محدودتر
شرکتهای بینالمللی یا حتی فریلنسرهای ایرانی که پروژه خارجی میگیرند، نیاز دارند تا بتوانند با مشتری به انگلیسی ارتباط برقرار کنند.آیا بدون انگلیسی واقعاً میشود موفق شد؟
پاسخ کوتاه این است: بله، اما با محدودیت.بیایید نگاهی بیندازیم به روشهایی که برنامهنویسان بدون تسلط به انگلیسی میتوانند با آنها مسیرشان را پیش ببرند:
استفاده از منابع فارسی و محلی
امروزه وبسایتها و پلتفرمهای آموزشی فارسیزبان بسیار رشد کردهاند.سایتهایی مانند:
• فرانتاند مستر
• تاپ لرن
• فرادرس
• سبزلرن
• مکتبخونه
منابع ارزشمندی برای یادگیری برنامهنویسی به زبان فارسی ارائه میدهند.
استفاده از ابزارهای ترجمه هوشمند
ابزارهایی مثل Google Translate یا DeepL، در درک مستندات انگلیسی بسیار کمککنندهاند. حتی میتوان با نصب افزونههای مرورگر، ترجمه خودکار مستندات را فعال کرد.یادگیری واژههای کلیدی فنی
لزومی ندارد انگلیسی عمومی بلد باشید. فقط کافی است حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ واژه تخصصی برنامهنویسی مثل variable, loop, function, class, error, response را یاد بگیرید.این کلمات بارها و بارها در هر زبان برنامهنویسی تکرار میشوند.

یادگیری از ویدیوهای فارسی و دوبلهشده
امروزه در یوتیوب، آپارات و پلتفرمهای ایرانی صدها دورهی ویدیویی فارسی وجود دارد. بسیاری از این ویدیوها آموزشهای اصلی خارجی را به زبان فارسی بازگو میکنند.تجربههای واقعی از برنامهنویسان بدون انگلیسی
در سالهای اخیر، افراد زیادی توانستهاند بدون تسلط کامل به انگلیسی در حوزه برنامهنویسی پیشرفت کنند.مثال ۱: برنامهنویسان محلی در ایران
در بسیاری از استارتاپهای ایرانی، تیمهای فنی عمدتاً به فارسی ارتباط برقرار میکنند. حتی مستندات داخلی پروژهها نیز به فارسی نوشته میشوند. در چنین محیطهایی، تسلط به انگلیسی مزیت است، نه الزام.
مثال ۲: فریلنسرهای ایرانی
برخی از فریلنسرها با استفاده از ترجمه ماشینی، پروژههای خارجی میگیرند. مثلاً یکی از فریلنسرهای موفق در سایت پونیشا تعریف میکند که:
"من انگلیسی را با Google Translate صحبت میکنم!"
او با کپی کردن پیامها در مترجم و استفاده از جملات ساده، ارتباطش را با مشتریان خارجی حفظ کرده است.
مثال ۳: کشورهای دیگر
در کشورهایی مثل ژاپن و چین نیز بسیاری از برنامهنویسان در سطح داخلی فعالیت میکنند بدون تسلط بالا به انگلیسی، چون منابع آموزشی و جامعههای محلی قوی دارند.
نقش فناوری و هوش مصنوعی در کاهش نیاز به انگلیسی
پیشرفت هوش مصنوعی در چند سال اخیر به طرز چشمگیری موانع زبانی را کم کرده است.امروزه میتوان با ابزارهای ترجمه بلادرنگ و مدلهای هوش مصنوعی مانند ChatGPT، ChatDoc یا Copilot بسیاری از مشکلات زبانی را رفع کرد.
۱. ترجمه بلادرنگ مستندات
با افزونههای مرورگر، میتوان هر صفحه انگلیسی را بلافاصله به فارسی ترجمه کرد. این یعنی مستندات React یا Django دیگر مانع نیستند.
۲. دستیارهای هوش مصنوعی برنامهنویسی
ابزارهایی مثل GitHub Copilot و ChatGPT Code Interpreter میتوانند کد را توضیح دهند، خطاها را رفع کنند و حتی مستندات انگلیسی را به زبان ساده فارسی بازنویسی کنند.
۳. ترجمه خودکار پیامهای خطا
در بسیاری از IDEها مثل VS Code میتوان افزونههایی نصب کرد که پیامهای خطا را به فارسی ترجمه میکنند.
مزایا و معایب برنامهنویسی بدون انگلیسی

بهطور خلاصه: اگر فقط در بازار کار داخلی فعالیت میکنی، نداشتن تسلط بالا به انگلیسی مشکل بزرگی نیست.
اما اگر هدفت کار بینالمللی یا فریلنسری جهانی است، دانستن انگلیسی نهتنها مزیت، بلکه ضرورت است.
پیشنهادهایی برای شروع یادگیری تدریجی انگلیسی فنی
حتی اگر الان سطح زبانت پایین است، میتوانی با چند روش ساده کمکم در مسیر یادگیری انگلیسی فنی قرار بگیری:• هر روز ۵ واژه فنی جدید یاد بگیر.
• مثلاً امروز function, فردا variable, پسفردا loop.
• فیلمهای آموزشی انگلیسی با زیرنویس فارسی تماشا کن.
• گوش دادن به اصطلاحات فنی در متن آموزش باعث میشود ناخودآگاه یاد بگیری.
• بهجای ترجمه کامل، سعی کن معنی واژهها را از متن حدس بزنی.
• در برنامهنویسی، تکرار مداوم واژهها باعث یادگیری طبیعی میشود.
• از چتباتهای آموزشی استفاده کن.
• مثلاً با ChatGPT تمرین نوشتن جملههای فنی یا ترجمه پیام خطاها را انجام بده.

آیندهی برنامهنویسی چندزبانه
جهان نرمافزار بهسمت محلیسازی (Localization) پیش میرود. شرکتهای بزرگ مانند Google و Microsoft مستندات خود را به زبانهای مختلف ترجمه میکنند.پروژههای متنباز نیز بهمرور پشتیبانی چندزبانه پیدا میکنند. در آیندهای نزدیک ممکن است حتی زبانهای برنامهنویسی بتوانند بر اساس زبان کاربر تنظیم شوند!
تصور کن در آینده بتوانی بنویسی:
اگر (عدد > 10) {
چاپ("عدد بزرگ است");
}
چنین آیندهای دور از ذهن نیست؛ هوش مصنوعی همین حالا در حال تبدیل کدها به زبانهای طبیعی است.
نتیجهگیری: بله، میشود! اما با آگاهی و پشتکار
برنامهنویسی بدون زبان انگلیسی ممکن است، اما دشوارتر.
اگر تصمیم گرفتهای مسیر برنامهنویسی را آغاز کنی، نگذار ترس از زبان انگلیسی سد راهت شود. از منابع فارسی شروع کن، از ابزارهای ترجمه کمک بگیر، جامعههای محلی را پیدا کن، و گامبهگام انگلیسی فنی را یاد بگیر.
به قول فرید، برنامهنویس داستان ما:
"انگلیسی مثل موتور توربو برای یادگیری است؛ بدون آن هم میتوان رفت، ولی کندتر."
جمعبندی:
در نهایت، دنیای برنامهنویسی بیشتر از آنکه زبان بخواهد، به پشتکار نیاز دارد. درست است که زبان انگلیسی مسیر یادگیری را هموارتر میکند، اما نبود آن بهمعنای بسته بودن راه نیست. هر برنامهنویسی میتواند از جایی که هست شروع کند، با ابزارهای ترجمه، منابع فارسی و تمرین روزانه مسیرش را بسازد و قدمبهقدم پیشرفت کند. مهم این است که توقف نکنی، از خطاها نترسی و هر روز چیز جدیدی یاد بگیری. اگر امروز شروع کنی، حتی با چند واژه ساده انگلیسی، چند ماه بعد خودت شگفتزده خواهی شد از دانشی که به دست آوردهای.پس از همین حالا دستبهکار شو؛ اولین خط کدت را بنویس، اولین ارورت را بخوان و اجازه نده زبان، بین تو و رویایت در دنیای برنامهنویسی فاصله بیندازد. 🌱💻
ورود و ثبت نام برای ارسال نظر وارد شوید